Znana jako jeden z najjaśniejszych punktów nocnego nieba, czerwony nadolbrzym Betelgeza, usytuowany 650 lat świetlnych od Ziemi, zdaje się zbliżać do końca swojego kosmicznego życia. Do takiego wniosku doszli naukowcy z Uniwersytetu Tohoku w Japonii i Uniwersytetu Genewskiego w Szwajcarii, którzy dokonali przeglądu zmienności jasności Betelgezy.

Betelgeza, przez lata stanowiąca magnes dla społeczności astronomicznej, zaskoczyła naukowców w 2019 roku, kiedy to niespodziewanie zaczęła gasnąć. Na początku obecnego roku, na przekór przewidywaniom, gwiazda ta zyskała na jasności, czym pobudziła do nowych spekulacji na temat swojego losu.

Betelgeza, czerwony nadolbrzym, którego narodziny miały miejsce około 10 milionów lat temu, obecnie jest już na etapie gigantycznej czerwonej sfery gazu, stopniowo zbliżającej się do momentu wyczerpania swojego paliwa. Wielu pytań dotyczy długości życia tej gwiazdy, które to zależy od wielu czynników.

Jednym z tych czynników jest sam rozmiar gwiazdy. Przez wiele lat XX wieku naukowcy spierali się na temat dokładnej wielkości Betelgezy. Najnowsze pomiary sugerują jednak, że gwiazda ta jest w stanie bardziej zwartym, co może oznaczać, że do momentu ostygnięcia i eksplozji może upłynąć jeszcze wiele dziesiątek tysięcy lat.

Za fluktuacje jasności Betelgezy odpowiada jej wewnętrzna dynamika. Zewnętrzne warstwy gwiazdy pulsuje, oscylując pomiędzy stanem kurczenia się a ekspansją, co jest skutkiem rywalizacji między siłami ciśnienia i grawitacji. Te oscylacje mają swoją własną, specyficzną częstotliwość i powtarzają się co kilka miesięcy, a nawet lat. Najbardziej zauważalne okresy tych pulsacji Betelgezy to około 2200 i 420 dni.

Przez długi czas przypuszczano, że dla tej gwiazdy dominującym jest okres krótszy. Nowe badania sugerują jednak, że może to być okres dłuższy, co ma związek z termodynamiką gwiazdy. Jeżeli Betelgeza przeprowadza procesy kompresji jąder atomowych w większe elementy, takie jak węgiel, to może to prowadzić do dłuższych okresów pulsacji radialnej. Badacze dowiedli, że dłuższy puls jest proporcjonalny do większego promienia gwiazdy.

Co by nie było, Betelgeza może mieć jeszcze trochę czasu przed ostateczną eksplozją. Tymczasem naukowcy nie przestają obserwować tej gwiazdy, analizując jej zmiany, aby uzyskać lepsze zrozumienie jej ewolucji.